Iz dokumenata Međunarodne organizacije rada, socijalni dijalog se definiše kao “sve vrste pregovora, konsultacija ili jednostavno, razmena mišljenja između predstavnika vlada, poslodavaca i zaposlenih u pitanjima od zajedničkog interesa koja se odnose na ekonomsku i socijalnu politiku”. U ovim dokumentima se takođe razlikuju i različite forme socijalnog dijaloga: tripartitni odnos, sa vladom kao zvaničnim partnerom u dijalogu ili on može predstavljati bipartitne odnose između radnika i poslovodstva (sindikata i poslodavačkih organizacija) sa ili bez, indirektnog uključivanja vlasti.
“Socijalni dijalog predstavlja mehanizam i institucionalni okvir u kome predstavnici Vlade i socijalnih partnera – reprezentativnih sindikata i unija poslodavaca, kroz razmenu mišljenja i sučeljavanjeargumenata, nastoje da približe i usaglase stavove i uspostave stanje socijalnog mira i kohezije.”
Dana 30.11.2004. godine stupio je na snagu Zakon o socijalno-ekonomskom savetu, kojim su utvrđeni osnovni principi i način socijalnog dijaloga u Republici Srbiji. Ovim zakonom se uređuju osnivanje, registracija, delokrug i način rada, finansiranje i druga pitanja značajna za rad socijalno-ekonomskog saveta – Republičkog socijalno-ekonomskog saveta kao i lokalnih socijalno-ekonomskih saveta.
Time je ispunjena jedna og mnogobrojnih obaveza naše zemlje u procesu stabilizacije i pridruživanja Evropskoj uniji-stvoren je zakonski okvir za dalji razvoj socijalnog dijaloga. Zakonom je osnovan Socijalno-ekonomski savet Republike Srbije (u daljem tekstu: Socijalno-ekonomski savet), kao nezavisno pravno lice, koji čine 18 članova : šest predstavnika Vlade Republike Srbije, šest predstavnika reprezentativnih sindikata i šest predstavnika reprezentativnih udruženja poslodavaca, osnovanih za teritoriju Republike Srbije.Članovi se imenuju na period od četiri godine pri čemu svaki član ima svog zamenika koji ga, u slučaju odsutnosti, zamenjuje na sednicama.
S obzirom da je Zakonom Socijalno-ekonomskom savetu dato svojstvo pravnog lica, ustanovljen je i Sekretarijat Socijalno-ekonomskog saveta Republike Srbije koji obavlja administrativno-tehničke poslove za Socijalno-ekonomski savet na čelu sa sekretarom koji imenuje socijalno-ekonomski savet na četiri godine.
Socijalno-ekonomski savet se osniva u cilju uspostavljanja i razvoja socijalnog dijaloga u pitanjima od značaja za ostvarivanje ekonomskih i socijalnih sloboda i prava čoveka, materijalnog, socijalnog i ekonomskog položaja zaposlenih i poslodavaca i uslova njihovog života i rada, razvoja kulture pregovaranja, podsticanja mirnog rešavanja kolektivnih radnih sporova, razvoja demokratije i izdavanja časopisa, brošura i drugih publikacija iz delokruga svog rada.
U skladu sa tim, Socijalno-ekonomski savet razmatra pitanja: razvoja i unapređivanja kolektivnog pregovaranja, uticaja ekonomske politike i mera za njeno sprovođenje na socijalni razvoj i stabilnost, politike zapošljavanja, politike zarada i cena, konkurencije i produktivnosti, privatizacije i druga pitanja strukturnog prilagođavanja, zaštite radne i životne sredine, obrazovanja i profesionalne obuke, zdravstvene i socijalne zaštite i sigurnosti, demografskih kretanja i druga pitanja u skladu sa aktima Socijalno-ekonomskog saveta.
Savet radi na sednicama, pri čemu Zakon utvrđuje dva oblika “rezultata” rada Saveta: zauzimanje stavova i davanje mišljenja uz poštovanje osnovnog postulata socijalnog dijaloga – konsenzusa, tj potrebne saglasnosti svih članova Saveta.
Pored osnivanja Socijalno-ekonomskog saveta Republike Srbije (samim zakonom), Zakon ostavlja mogućnost osnivanja i lokalnih socijalno-ekonomskih saveta (sporazumom između socijalnih partnera).
Lokalnim savetom se nazivaju socijalno-ekonomski saveti obrazovani za teritoriju autonomne pokrajine ili jedinice lokalne samouprave. Lokalni savet se osniva sporazumom između nadležnog izvršnog organa autonomne pokrajine ili jedinice lokalne samouprave, predstavnika sindikata i predstavnika poslodavaca, osnovanih za teritoriju autonomne pokrajine, odnosno jedinice lokalne samouprave.
Sporazum o osnivanju lokalnog saveta sadrži naročito: sastav i broj članova lokalnog saveta, delokrug rada, ciljeve osnivanja i delovanja, način finansiranja i obavljanja administrativno-tehničkih poslova i druga pitanja značajna za rad lokalnog saveta u skladu sa ovim zakonom.
Lokalni savet razmatra i zauzima stavove o svim pitanjima koja su data u nadležnost Republičkog saveta a o kojima se odlučuje na nivou autonomne pokrajine ili jedinice lokalne samouprave pri čemu je takođe prihvaćen princip saglasnosti svih članova lokalnog saveta (konsenzus).
Lokalnom savetu je takođe dato svojstvo pravnog lica ali tek upisom u Registar lokalnih saveta koji se vodi u Ministarstvu rada, zapošljavanja i socijalne politike Republike Srbije (detaljno uređeno Pravilnikom o upisu lokalnih saveta u registar – “Sl. glasnik RS” br.139/2004).
Sednice socijalno-ekonomskog saveta zakazuje i vodi predsedavajući saveta koji se bira iz redova saveta na godinu dana naizmeničnom rotacijom (funkciju predsedavajućeg naizmenično vrše predstavnici Vlade, reprezentativnih sindikata i reprezentativnih udruženja poslodavaca.).
– Rad saveta je javan.
– Saveti donose poslovnik o radu i druga akta kojima se uređuju način i delokrug rada i druga pitanja od značaja za rad.